Het integreren van zonne-energie in de gevels van gebouwen biedt grote kansen om meer PV dicht bij de eindgebruikers in te zetten en hun ecologische voetafdruk te verkleinen. In Den Haag voltooide Braaksma & Roos Architectenbureau onlangs de renovatie van Titaan, een voormalig tabaksmagazijn, tot een moderne kantoorruimte, compleet met PV-installaties op het dak en geïntegreerd in de gevel van het gebouw. Architect/ingenieur Allard de Goeij deelt een deel van zijn ervaring met dit project, waarbij hij voor het eerst werkte met ‘Building-Integrated PV-componenten’ (BIPV).
Allard De Goeij – Foto: Braaksma & Roos Architectenbureau
Kun je ons iets vertellen over het Titaan-project waaraan je hebt gewerkt en het PV-systeem dat in het gebouw is geïntegreerd?
Het gebouw dateert uit het begin van de twintigste eeuw. Ernaast staat de Caballero-fabriek, waar vroeger sigaretten werden geproduceerd, en dit was hun opslagfaciliteit met een brug die de twee gebouwen met elkaar verbond. De lokale overheid was eigenaar en wilde het hele gebied nieuw leven inblazen. Met dit gebouw was het doel om kantoorruimte te creëren voor lokale startups, zodat ze in Den Haag kunnen blijven en die verbinding behouden als ze groter worden. Dit betekende veel renovatie en uitbreiding: We hebben het dak gesloopt en er nog een verdieping aan toegevoegd, en we creëerden een geheel nieuwe gevel – en daar komen de geïntegreerde zonnecomponenten om de hoek kijken. We ontwierpen gevelelementen met perforaties en namen de afbeelding van een tabaksblad. We wilden de geschiedenis van het gebouw weergeven, maar ook zichtbaar maken dat het gebouw zijn eigen zonne-energie opwekt – zowel naar de toekomst als naar het verleden. We hebben de BIPV-elementen rondom het gebouw geplaatst, ook aan de noord- en noordoostzijde waar ze niet enorm productief zijn, omdat we willen dat het gebouw een verhaal van duurzaamheid en modernisering vertelt aan de inwoners van Den Haag en aan iedereen die er langskomt.
De ontwerpers kozen voor de afbeelding van een tabaksblad voor de zonnepanelen om de gevel te bedekken, als een manier om de geschiedenis van het gebouw weer te geven.
“Je hebt een bedrijf nodig dat bereid is te experimenteren”
Allard De Goeij
Hoe gemakkelijk was het om dit type geïntegreerd zonnepaneel te vinden dat op maat gemaakt kon worden met uw afbeelding en afmetingen om bij het project te passen?
We kwamen Kameleon Solar, een ander Nederlands bedrijf, tegen op een beurs en ontdekten dat hun panelen van superieure kwaliteit waren in vergelijking met veel andere op de markt. We hebben enkele andere bekeken, onze aannemer probeerde ook zijn eigen leveranciers erbij te betrekken, en we ontdekten dat velen niet de vereiste duurzaamheid hadden, noch als zonnepaneel, noch als constructie-element, en ook esthetisch vrij beperkt waren qua imago en afwerking die ze konden produceren. We waren dan ook blij dat Kameleon Solar zich bij het project heeft aangesloten. Ze creëren de afbeelding op de voorkant, wat een mooie matte afwerking gaf, in plaats van een zeer glanzende plaat met de afbeelding achter glas – deze uitstraling was erg belangrijk voor ons.
Titaan, een voormalig pakhuis, is gerenoveerd tot een werkruimte van 13.000 m² voor startups, als onderdeel van een project om het voormalige industriegebied Binckhorst in Den Haag nieuw leven in te blazen.
Wat zijn in het algemeen uw behoeften en waar moet u op letten bij het kiezen van een BIPV-component voor een project?
Je hebt een bedrijf nodig dat bereid is om te experimenteren en met je samen te werken om erachter te komen wat je nodig hebt en wat je probeert te bereiken. En je moet vertrouwen in elkaar hebben. Ik denk dat we dat in het begin echt onderschatten: Het kiezen van een afbeelding is slechts de helft van het verhaal. We hebben verschillende vergaderingen met Kameleon gehad, uiteraard willen ze de hoeveelheid stroom die de panelen kunnen produceren maximaliseren, en we moesten de balans vinden tussen dat en onze behoeften met betrekking tot het uiterlijk, de kleur, enzovoort. We wilden dat het beeld meer op een schema leek – zichtbaar, maar niet schreeuwend. En we hebben een paar verschillende voorbeelden doorgenomen om de kleur, de grootte van de pixels en het algehele uiterlijk te achterhalen. Het is echt een proces van vallen en opstaan, maar het is heel goed gelukt.
Wat is uw mening over BIPV, nadat u aan dit project voor het Titaan-gebouw hebt gewerkt? Is het iets dat u in toekomstige projecten zult overwegen?
Uiteindelijk ben ik erg blij met het resultaat. Voor het grootste deel konden we standaard paneelafmetingen gebruiken, met een paar eenmalige componenten om het op de hoeken te laten passen. Het is handig om vanaf het begin te weten met wat voor ontwerptools je moet werken. Als je meer ontwerpers wilt aantrekken om deze materialen te gebruiken, is dit iets waar ik denk dat het belangrijk is om rekening mee te houden. Want ja, je kunt wel zeggen dat alles mogelijk is met tegels op maat enzovoort, maar het is al een relatief duur onderdeel en de kosten kunnen snel oplopen als je hier geen rekening mee houdt. Dus van onze kant als architecten is het erg leuk om te weten wat mogelijk is, wat duurder kan zijn, hoe je hoeken kunt oplossen, kun je gebogen elementen maken, het is erg nuttig als de industrie die deze maakt, antwoorden kan geven op dit soort vragen. Een andere overweging is hoe BIPV-componenten kunnen worden gedemonteerd zonder veel afval te creëren. Momenteel wordt er veel gesproken over circulariteit in bouwmaterialen, en PV-componenten roepen hierbij een aantal vragen op. Als de industrie daar een beter antwoord op kan geven, zal de vraag echt gaan stijgen.
